Uvod

Od predstavljanja na tržištu sredinom 1970-ih, glasjonomer cementi su se dokazali kao materijal za cementiranje i ispune, te su ubrzo postali referentni materijal za brojne postupke. Osobina hemijskog vezivanja za zubna tkiva, mogućnost korišćenja na vlažnoj zubnoj površini, te produženo oslodađanje fluorida ubrajaju se u glavne prednosti zaslužne za originalni uspeh ovih materijala. Međutim, razvoj modernih kompozita, te brojni klinički testovi, istakli su ograničenja ispuna od glasjonomera, posebno tendenciju velikog trošenja i čestih rubnih pukotina sa mogućim stvaranjem sekundarnog karijesa. Pored toga, originalna translucentnost i estetski izgled prvih glasjonomer cemenata bili su relativno slabi. Usled toga glasjonomer cementi su se sve manje koristili kao materijal za ispune u korist sve većeg razvoja kompozita, te nikad potpuno napuštenih dentalnih amalgama. Pojava nano tehnologije u novije vreme omogućila je strukturnu modifikaciju mnogih dentalnih materijala, od materijala za otiske do kompozita i naravno, glasjonomera.

To je u nekim slučajevima omogućilo prevazilaženje fizičkih ograničenja koja su ranije bila nepremostiva. Jedna od najvažnijih novosti nedavno predstavljena na tržištu je kombinacija glasjonomer cementa sa svetlosnopolimerizujućim kompozitnim nano lakovima koji kad se nanesu na radnu površinu značajno povećavaju tvrdoću materijala, glatkoću površine, te rubno zatvaranje. Laboratorijski testovi na različitim materijalima pokazali su da u poređenju sa tradicionalnim glasjonomerima, kombinacija sa kompozitnim nano lakovima daje tvrdoću modernih kompozita (Grafikon 1). Zahvaljujući istraživanju, glasjonomeri su ne samo prekoračili granicu tvrdoće i otpornosti na pritisak, nego im se mogla omogućiti i translucentnost i boja u različitim područjima u ustima, što ih čini takođe i dobrom estetskom alternativom.

Klinički slučaj

U septembru 2007. godine pacijentkinja F.B., 59 godina starosti, javila se na Univerzitetsku stomatološku kliniku u okviru Ortopedskog instituta Galeazzi u Milanu, Italija, tražeći protetsku rehabilitaciju. Pacijentkinja je u anamnezi izjavila da je nepušač, ne uzima droge, nema hronične bolesti, te je uopšteno dobrog zdravlja. Pri objektivnom pregledu pacijentkinja nije imala patoloških lezija struktura sluzokože, oralna higijena bila je zadovoljavajuća, ali je imala izražene zubne abrazije (slika 1 i 2) zbog konzumacije limuna nekoliko puta tokom dana. Plan terapije obuhvatao je rehabilitaciju gornje vilice, na prirodnim zubima i na implantatima, kao i protetsku i konzervativnu terapiju u donjoj vilici. Zbog prisutne parodontne recesije, pacijentkinja je imala povećanu osetljivost, uglavnom koncentrisanu u području gornjih prednjih zuba. Prema protetskom planu, prvo je izvršena oralna higijena, odstranjivanje mrlja sa zuba i endodontska terapija. Posle toga postavljeni su endodontski vlaknasti kočići i fiksirani cementom sa dvostrukim stvrdnjavanjem, a kod očiglednijih abrazija sve su površine rekostruisane glasjonomer cementom Equia, GC Ltd, Japan; zbog niske retencije koju su nudili, primarni značaj imala je hemijska adhezija tih cemenata (slika 3). Zubi su preparisani te je izrađen individualni provizorijum ( slika 4 i 5). Zatim su zubi 33 i 34, koji su u velikoj meri oštećeni, endodontski lečeni te rekonstruisani dentalnim kočićem. Na tom mestu takođe je postavljen provizorijum (slika 6). Zatim su izrađeni ispuni na zubima 31, 32, 41, 44, 45, 46. Veća pouzdanost ove vrste glasjonomer materijala, postojanje zubne preosetljivosti, kao i estetika koju pruža Equia sistem, uticali su na izbor ovog rešenja (slika 7 i 8). Zbog dobrog učinka materijala u vlažnom okruženju, posebno u dodiru sa salivom i oralnim tečnostima, nije bilo potrebno da se koristi koferdam. Prvo su profesionalnim instrumentima polirane sve površine korena zahvaćenih zuba (slika 9) pa kondicionirane sredstvom GC Dentin Conditioner (slika 10 i 11).

Posle 20 sekundi kaviteti su dobro isprani i osušeni blagim mlazom vazduha tako da su ostavljeni blago vlažni. Za rekonstrukciju je odabrana boja A3.5 prema Vita ključu boja. Equia sistem dostupan je u kapsulama, čime se izbegava moguća greška prilikom mešanja. Svaka kapsula koju smo koristili blago je protrešena, aktivirana pritiskom na klip sa svoje donje strane, te postavljena u mikser 10 sekundi na brzinu od oko 4000 obrtaja u minuti. Pomoću aplikatora za kapsulirane glasjonomere, materijal je istisnut u jednom potezu na odgovarajuća zubna područja (slika 12 I 13), pa je zatim ručno modelovan. Na kraju je rad fino oblikovan, pa je posle stvrdnjavanja završno obrađen rotirajućim instrumentima standardnom tehnikom (slika 15). Predviđeno vreme za završetak ispuna pomoću Equia sistema prosečno je 3.15 minuta, od čega je 1 minut i 15 sekundi potrebno za obradu, 2 minuta za stvrdnjavanje materijala u ustima. Equia ima ključnu prednost u vremenu stvrdnjavanja u poređenju sa klasičnim glasjonomerima, čije vreme iznosi oko 5 minuta. Kad je ispun završen, nanešen je sloj kompozitnog laka sa nano punjenjem GC Gcoat Plus i polimerizovan 20 sekundi a sve u cilju da se optimiziraju estetske i mehaničke osobine ispuna. Infiltracija i disperzija čestica nano punjenja treba da obezbedi trajnu zaštitu i restauraciju rubova, povećavajući otpornost na trošenje. Kompozit ispunjava poroznost koja neizbežno ostaje na površini, pa time omogućava ravnomernu distribuciju mehaničkog opterećenja. Ako nema takvog zaštitnog sloja, pritisak će se raširiti na nepravilnoj površini, izazivajući njeno pucanje. Završna obrada sredstvom GC G-Coat Plus dugoročno ostavlja glatku površinu ispuna jer sprečava raspadanje i otapanje sloja izvan materijala. Estetika je unapređena primenom nano laka GC G-Coat Plus koji ispunima daje sjaj kao što je sjaj prirodnih zuba (slika 17). Šest meseci posle postavljanja, pacijentkinja je bila zadovoljna rekonstrukcijom, dobijenom estetikom, a zubna osetljivost, posle značajnog početnog smanjenja, nestala je potpuno 2 meseca posle tretmana (slika 18) usled produženog oslobađanja fluorida kod glasjonomer cemenata.
 

Zaključak

Poslednjih godina značajno je promenjen status glasjonomer cemenata. Nove mehaničke i estetske osobine značajno su proširile mogućnost njihove primene. Prevaziđena su stroga ograničenja koja su ih karakterisala u 1980-tim godinama. Iako kompoziti danas predstavljaju referentni materijal za rekonstrukciju, glasjonomerni sistem, posebno ako je baziran na nano tehnologiji, može da bude odgovarajuća alternativa ili u nekim slučajevima, da bude još bolji izbor, čak i u multidisciplinarnim terapijskim planovima.

Universita degli Studi di Milano – Zavod za tehnologiju zdravlja
I.R.C.C.S. Instituto Ortopedico Galeazzi – Zavod za odontologiju
Universita degli Studi di Milano – Zavod za tehnologiju zdravlja
I.R.C.C.S. Instituto Ortopedico Galeazzi – Zavod za odontologiju

Direktor: Prof. Roberto Weinstein GC